door Rinke

Delen

Uitgangspunt
’s Werelds meest gevraagde habit is misschien wel de habit ‘Luisteren met begrip en empathie.’ Wij mensen omringen ons vooral met anderen die op ons lijken (en dan hebben we het niet alleen over uiterlijk). Het is in dat geval ook makkelijker om empathie op te kunnen brengen voor die ander. Maar wat als we in contact willen komen met mensen die helemaal niet op ons lijken? Daar ligt de uitdaging. Je verplaatsen in die persoon en echt empathisch zijn is dan een hele opgave en moet dus geoefend worden!

 

Zeer effectieve mensen besteden een buitensporige hoeveelheid tijd en energie aan het luisteren (Covey, 1989). Sommige psychologen geloven dat het vermogen om te luisteren naar een ander persoon, om het gezichtspunt van die persoon te benadrukken en te begrijpen, één van de hoogste vormen van intelligent gedrag is. Het vermogen om ideeën van iemand anders te parafraseren; indicatoren (aanwijzingen) van gevoelens of emotionele toestanden in gesproken taal en lichaamstaal te signaleren; en accuraat de concepten, emoties en problemen van een ander uit te drukken – zijn allemaal indicatoren van luistergedrag. (Piaget noemde het ‘egocentrisme overwinnen). Mensen die deze Habit of Mind demonstreren, zijn in staat om verschillende perspectieven van anderen te doorzien. Ze benaderen een ander persoon voorzichtig waaruit hun begrip en empathie blijkt voor een idee of gevoel. Dit doen ze door nauwkeurig te parafraseren, er op (voort) te bouwen, het te verduidelijken en voorbeelden aan te reiken.

 

Senge, Roberts, Ross, Smith en Kleiner (1994) stellen dat, volledig luisteren betekent dat je goed let op wat er ‘tussen de regels door’ gezegd wordt. Luister niet alleen naar de ‘muziek’, maar ook naar de essentie van wat men probeert duidelijk te maken; luister niet alleen naar wat iemand weet, maar ook naar waar die persoon voor staat. Oren werken met de snelheid van geluid, wat veel langzamer is dan de lichtsnelheid die het oog kan waarnemen. Generatief luisteren, (open luisteren en je verbinden met een ander op een dieper niveau waarbij je eigen persoonlijkheid niet in de weg zit), bereik je alleen door een diepere stilte in jezelf te ontwikkelen. Je vertraagd het luisteren van je brein naar het natuurlijke tempo van je oren zodat je kunt luisteren naar de betekenis van de woorden.

 

We spenderen 55% van ons leven aan luisteren, maar het is een van de minst onderwezen vaardigheden op school. We zeggen vaak dat we aan het luisteren zijn, maar eigenlijk zijn we al bezig met het formuleren van een antwoord. Sommige leerlingen bespotten, lachen om of halen ideeën van andere leerlingen naar beneden. Ze onderbreken elkaar en zien niet ieders bijdrage. We willen dat leerlingen leren om hun mentale energie te wijden aan een andere persoon en om zichzelf te investeren in het idee van een ander. We willen dat leerlingen leren hun eigen waarden, (voor)oordelen en meningen opzij te zetten, zodat ze naar de gedachten van een ander kunnen luisteren en deze kunnen koesteren. Dit is een complexe vaardigheid: het kunnen monitoren van je eigen gedachten, terwijl je tegelijkertijd luistert naar de woorden van een ander. Op deze manier luisteren betekent niet dat je het niet oneens met iemand kan zijn. Goede luisteraars proberen te begrijpen wat een ander zegt. Uiteindelijk kun je het sterk oneens zijn, maar omdat je echt hebt geluisterd, weet je precies de aard van het meningsverschil.

 

Leerlinggedrag
We weten dat een leerling zijn luistervaardigheid ontwikkelt wanneer hij zijn eigen waarden, (vooroordelen) en ervaringen opzij zet, om al zijn mentale energie te richten op de ander. We weten dat leerlingen luisteren naar ideeën, gevoelens en opvattingen van anderen als ze uitspraken doen als:

  • “Thomas’ idee is ……, maar Sarah’s idee is……”
  • “Laten we Mandy’s idee proberen en kijken of het werkt.”
  • “Laat mij uitleggen hoe Mark het probleem heeft opgelost en dan zal ik daarna uitleggen hoe ik het heb opgelost.”

Na het parafraseren van iemand anders zijn idee kan een leerling dit verduidelijken, onderzoeken, bevragen en het idee verder uitwerken:

  • “Ik weet niet of ik je goed begrijp. Kan je uitleggen wat je bedoelt met…..”.

Empathie kan zich uiten door een perspectief van een ander aan te nemen:

  • “Ik kan begrijpen waarom Danielle het zo bekijkt. Als ik haar was, zou ik hetzelfde willen.”

Empathie tonen voor de gevoelens of emoties van een ander kan een leerling ook doen door te labelen:

  • “Je bent boos omdat, ……”.
  • “Je bent verward over, …….”.
  • “je was heel blij met, …….”

Bron: Habits of Mind Nederland

Blijf op de hoogte

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief en ontvang 4 tot 6 keer per jaar de nieuwsbrief met inspiratie, ontwikkelingen en lesmateriaal!
Het kan zijn dat deze de eerste keer in de spam terecht komt.
Door je in te schrijven ga je akkoord met onze privacyverklaring.